Η ελληνική γλώσσα στο διάβα του χρόνου: Η γέννηση της ελληνικής γλώσσας (Μέρος Ε') Ημερομηνία:
11/10/2022, 10:12 - Εμφανίσεις: 332
Έχοντας πλέον ολοκληρώσει τη συνοπτική αναφορά μας στις πιο σημαντικές μορφολογικές εξελίξεις της ελληνικής, μπορούμε να περάσουμε στον τρίτο και στον τέταρτο βασικό τομέα του γλωσσικού συστήματος όπου έλαβαν χώρα αλλαγές κατά τη μετάβαση από την «πρωτοϊνδοευρωπαϊκή» στην «πρωτοελληνική», δηλαδή στο λεξιλόγιο και στη σύνταξη.
Η πρώτη παρατήρηση που μπορούμε να κάνουμε για το λεξιλόγιο είναι ότι ένα μεγάλο τμήμα των λέξεων της ελληνικής έχει ινδοευρωπαϊκή προέλευση.
Τούτο ισχύει μάλιστα για το μεγαλύτερο μέρος του βασικού λεξιλογίου, για λέξεις που σχετίζονται με το φυσικό κόσμο (π.χ., χθων, ύδωρ), τη χλωρίδα και την πανίδα (π.χ., κριθή, κύων), τα μέρη του σώματος (π.χ., χειρ, γόνυ) και τις οικογενειακές σχέσεις (π.χ., πατήρ, μήτηρ), καθώς και για ρήματα που δηλώνουν βασικές πράξεις και εμπειρίες (π.χ., είδον, ζάω).
Εξάλλου, πολλά στοιχεία του λεξιλογίου της ελληνικής με ινδοευρωπαϊκή προέλευση υπέστησαν περίεργες ή ανεξήγητες μεταβολές στο σχηματισμό τους (π.χ., ίππος, γυνή), ενώ κάποια άλλα στοιχεία, παρά τις αναγνωρισμένες ινδοευρωπαϊκές ρίζες τους, εμφανίζουν μοναδικές επεκτάσεις ή και εξειδικεύσεις της σημασίας τους (π.χ., δίκη – «δικαιοσύνη», όρνις – «πουλί»).
Πέραν τούτων, αποθηκεύονται κάποιοι όροι της ελληνικής με αρχαϊκούς τύπους κλίσης ή σχηματισμού, αλλά χωρίς σαφή συσχέτιση με συγγενείς όρους σε άλλες γλώσσες (π.χ., θνήσκω).
Κατά τα άλλα, το υπό εξέταση λεξιλόγιο είναι σε μεγάλο βαθμό όχι κληρονομημένο (όπως στις περιπτώσεις που αναφέρθηκαν στις δύο προηγούμενες παραγράφους) αλλά δάνειο, καθώς πέρασε στην ελληνική από άγνωστες, μη ινδοευρωπαϊκές γλώσσες.
Πιθανολογείται ότι οι ομιλητές των πλέον πρώιμων μορφών της ελληνικής ήλθαν σε επαφή με τις γλώσσες αυτές κατά τους Προϊστορικούς Χρόνους.
Όσον αφορά τώρα τη σύνταξη, δεν έχουμε ξεκάθαρη εικόνα ή πλήρη ομοφωνία για το πώς ακριβώς αναπτύχθηκαν κάποιες συντακτικές δομές της ελληνικής, για το ποιες εξ αυτών πρέπει να αναχθούν στο πρωτοελληνικό στάδιο, αλλά και για το ποιες ήταν οι συντακτικές εκείνες δομές της «...